ARTYKUŁ - Jak wirtualna rzeczywistość zmienia naukę na uczelniach

Wirtualna rzeczywistość (VR) dynamicznie rozwija się w środowisku akademickim, gdzie zyskuje coraz większe zainteresowanie zarówno nauczycieli akademickich, jak i studentów. Uniwersytety wprowadzają tę technologię podczas projektowania realistycznych scenariuszy w laboratoriach i podczas praktyk, realizacji eksperymentów naukowych oraz opracowywania programów edukacyjnych, które uwzględniają zróżnicowane sposoby uczenia się. VR nadaje nową dynamikę zajęciom, a uczestnicy mogą ćwiczyć praktyczne umiejętności w kontrolowanym, ale fascynującym środowisku. To podejście zmienia sposób studiowania i wprowadza innowacyjne elementy do programów edukacyjnych.

Jak VR może wzbogacić naukę?

Studenci wykorzystujący VR otrzymują możliwość uczestniczenia w sytuacjach, których wcześniej nie mogli poznać w rzeczywistym świecie. Wirtualna rzeczywistość umożliwia trenowanie różnorodnych technik i metod w symulacjach odzwierciedlających prawdziwe warunki, a wszechstronne narzędzia dydaktyczne wspierają proces uczenia się dostosowany do indywidualnych celów – od precyzyjnych procedur chirurgicznych po pracę nad zaawansowanymi rozwiązaniami technicznymi.

Ten sposób kontaktu z materiałem nauczania odciąga od powtarzalnych schematów i pobudza kreatywność. Wirtualna rzeczywistość, działając na wiele zmysłów i angażując emocje, przyspiesza oraz zwiększa efektywność poznawania nowych treści. Studenci lepiej zapamiętują materiał, a jednocześnie nabywają kompetencje cenione przez pracodawców podczas rekrutacji i w późniejszej karierze zawodowej.

Zastosowania VR na uniwersytetach

Inżynieria i architektura

Zaawansowane technologie zmieniają sposób kształcenia inżynierów i architektów. Wirtualna rzeczywistość pozwala studentom praktycznie ćwiczyć projektowanie maszyn i mostów, analizować efektywność energetyczną budynków oraz tworzyć przestrzenne wizualizacje ułatwiające komunikację z inwestorami. Wykorzystując VR, uczestnicy zajęć lepiej rozumieją kolejne etapy realizacji projektów i szybciej dostrzegają potencjalne błędy.

IrisVR – program pozwala przenosić modele z aplikacji CAD, włączając AutoCAD czy Revit, do przestrzeni VR. Studenci wchodzą w interakcję z projektem, analizują proporcje i funkcjonalność, a jednocześnie na bieżąco wprowadzają zmiany bez konieczności rozpoczynania pracy od nowa.
Projektowanie przestrzeni w 3D – aplikacja Arkio umożliwia szybkie tworzenie i edytowanie projektów architektonicznych w środowisku wirtualnym. Użytkownicy testują układ pomieszczeń, modyfikują detale wykończeniowe i badają relacje między poszczególnymi elementami bez ograniczeń związanych z kosztami czy materiałami.
Testowanie konstrukcji – VR oferuje możliwość sprawdzania wytrzymałości konstrukcji na przeciążenia, działanie zjawisk sejsmicznych i funkcjonowanie systemów wentylacji. Studenci głębiej poznają zależności między warunkami zewnętrznymi a poziomem bezpieczeństwa oraz komfortem użytkowania obiektów architektonicznych.

Nauki medyczne

Wirtualna rzeczywistość podnosi jakość kształcenia przyszłych lekarzy. Oferuje im warunki do bezpiecznego rozwoju praktycznych kompetencji, z wyłączeniem interakcji z realnymi pacjentami.

Touch Surgery to aplikacja przenoszająca studenta w realia sali operacyjnej. Uczestnik przeprowadza zabiegi medyczne, między innymi laparoskopię oraz operacje na sercu, mając pełną kontrolę nad przebiegiem działań. Program analizuje ruchy użytkownika, wyciąga wnioski i wskazuje obszary do poprawy.
Symulacje nagłych przypadków medycznych odtwarzają sytuacje o wysokim poziomie stresu – utrata przytomności, poród z powikłaniami czy skutki poważnych urazów. Trening w takich warunkach uczy nie tylko techniki, ale również szybkiej analizy i działania pod presją.
AnatomyX daje możliwość poznawania anatomii w zupełnie nowy sposób. Trójwymiarowa wizualizacja układów mięśni, kości i naczyń sprawia, że studenci lepiej rozumieją, jak współdziałają poszczególne elementy organizmu.

Wirtualna rzeczywistość znajduje zastosowanie w rehabilitacji neurologicznej – angażuje pacjentów w ćwiczenia ruchowe wspomagające powrót do sprawności. Dodatkowo umożliwia przeprowadzanie szkoleń z zakresu komunikacji z chorymi oraz eksperymentowanie z efektami farmakoterapii w kontrolowanym, wirtualnym środowisku.

Projektowanie wnętrz

Najnowsze aplikacje VR znacząco przyspieszają pracę projektantów, umożliwiając tworzenie wizualizacji o niezwykłej szczegółowości i natychmiastową korektę elementów projektu. Narzędzia Enscape czy Twinmotion pozwalają na swobodne przemieszczanie się po wirtualnych wnętrzach – od razu widać rozmieszczenie mebli, położenie drzwi czy charakter zastosowanego oświetlenia. Klient nie tylko ogląda projekt, lecz może niemal dosłownie wejść do środka i poczuć przestrzeń jeszcze przed jej powstaniem. Przejście przez kuchnię w chłodnej estetyce minimalizmu, a następnie przez wersję wypełnioną ciepłymi akcentami w stylu rustykalnym ułatwia ocenę, która aranżacja odpowiada gustowi i codziennym przyzwyczajeniom użytkownika. Inspiracje dopasowane do współczesnych wnętrz znajdziesz tutaj.

Połączenie technologii VR z systemem BIM umożliwia jeszcze precyzyjniejsze analizy oraz planowanie przestrzeni z wysoką dokładnością. Konsultacje prowadzone w interaktywnym środowisku sprzyjają lepszemu zrozumieniu między projektantami a klientami czy wykonawcami, ponieważ każda strona zyskuje wgląd w szczegóły projektu i jego możliwe warianty. Aplikacja VR Sketch daje studentom szansę przetestowania różnych rozwiązań przestrzennych w środowisku przypominającym rzeczywistość. Dzięki symulacjom oświetlenia można z wyprzedzeniem ocenić, jak światło – zarówno naturalne, jak i sztuczne – wpłynie na wygląd i atmosferę wnętrza.

Nauka języków obcych

Wirtualna rzeczywistość otwiera przed studentami nową drogę do opanowania języków obcych, opartą na pełnym wejściu w świat naturalnej komunikacji.

Mondly VR oferuje użytkownikom zestaw realistycznych dialogów osadzonych w codziennych sytuacjach. Spotkania z wirtualnymi postaciami podczas zakupów, w hotelu czy przy stoliku w restauracji rozwijają słownictwo i uczą, jak odnaleźć się w kontekście kulturowym.
W przypadku FluentWorlds nauka przypomina rozgrywkę – użytkownik przemieszcza się po cyfrowych miastach i prowadzi konwersacje, które uczą reagowania w czasie rzeczywistym. To forma edukacji zachęcająca do aktywnego używania języka i poprawiająca płynność wypowiedzi.
Engage VR stwarza przestrzeń dla zdalnych spotkań językowych – uczestnicy prowadzą rozmowy w parach lub biorą udział w grupowych ćwiczeniach pod okiem prowadzącego. Tego typu sesje pomagają przełamać blokady i oswoić się z mówieniem w języku obcym.

Technologia pozwala przygotować się na trudniejsze momenty – na przykład kontakt z lekarzem podczas podróży w obcym kraju. Scenariusze tego typu uczą odpowiednich reakcji i budują pewność własnych umiejętności. Studenci związani z medycyną czy prawem mogą dodatkowo przyswoić słownictwo branżowe. Połączenie praktycznych kompetencji z nauką języka trafia w potrzeby młodego pokolenia i dobrze wpisuje się w oczekiwania rynku pracy.

Nauki ścisłe i przyrodnicze

Technologia VR wprowadza studentów w zupełnie nowe możliwości poznawcze, zapewniając dostęp do przestrzeni i procesów niedostępnych w codziennym otoczeniu.

Universe Sandbox przenosi odbiorców w sam środek kosmosu – pozwala eksperymentować z ruchem planet, zaglądać w głąb galaktyk i obserwować spektakularne zjawiska astrofizyczne, włączając kolizje ciał niebieskich czy tworzenie się czarnych dziur.
W The Body VR uczestnicy zaglądają do wnętrza ludzkiego ciała – śledzą przepływ krwi, przyglądają się metabolizmowi komórek i obserwują działanie systemu nerwowego z niespotykaną dotąd precyzją.
Tilt Brush, narzędzie stworzone z myślą o twórczości wizualnej, umożliwia budowanie przestrzennych modeli zjawisk fizycznych – użytkownicy mogą przy jego pomocy unaocznić sobie np. przebieg fal elektromagnetycznych albo rozkład elektronów w atomach.

Studenci korzystają z symulacji obrazujących procesy klimatyczne, poznają skutki wzrostu temperatury dla rozmaitych ekosystemów oraz nurkują w wirtualnych oceanach. W nowoczesnych pracowniach VR przeprowadzają eksperymenty chemiczne i fizyczne, mając pełną kontrolę nad każdym etapem – bez ryzyka i bez ograniczeń typowych dla sal laboratoryjnych.

Nauki społeczne i humanistyczne

Technologia rzeczywistości wirtualnej daje studentom kierunków humanistycznych szansę pogłębienia wiedzy o przeszłości, różnorodnych kulturach oraz sztuce w jej wielu odsłonach.

TimeLooper umożliwia cofnięcie się w czasie i znalezienie się pośród rycerzy średniowiecznego świata czy obywateli starożytnego imperium rzymskiego. Studenci obserwują, jak wyglądała codzienność, zmagania społeczne oraz zbrojne konflikty, zanurzając się w wirtualnym obrazie przeszłości.
Dzięki aplikacji Google Arts & Culture VR można odbywać wizyty w renomowanych muzeach i galeriach rozmieszczonych na kilku kontynentach. Studenci zyskują dostęp do zbiorów, które w tradycyjnych warunkach są poza zasięgiem podróży edukacyjnych, i mają możliwość przyjrzenia się detalom dzieł stworzonych przez największych mistrzów malarstwa.
Edukacyjne narzędzia VR pozwalają wziąć udział w rekonstrukcjach przełomowych momentów historii – między innymi desantu w Normandii w czasie II wojny światowej czy protestu prowadzonego przez Martina Luthera Kinga w stolicy USA.

Popularne narzędzia VR w kształceniu

Nowoczesne narzędzia VR coraz mocniej zaznaczają swoją obecność na uczelniach, oferując wiele możliwości zarówno wykładowcom, jak i studentom.

ClassVR to system pozwalający prowadzącym elastycznie kształtować przebieg zajęć i dopasować treści do konkretnego kierunku. Uczestnicy mogą w jednej chwili znaleźć się w sercu pustyni i zwiedzać piramidy faraonów, a chwilę później z bliska przyglądać się mechanizmom odpowiedzialnym za produkcję energii z wiatru.
Google Expeditions przenosi użytkowników w pełne kontrastów środowiska – od dzikich, zielonych obszarów Amazonii, przez rozżarzone wnętrza wulkanów, aż po ciemne, niedostępne strefy pod powierzchnią oceanów.
zSpace oferuje interaktywne podejście do nauk ścisłych – umożliwia szczegółową analizę struktur biologicznych, fizycznych i chemicznych oraz samodzielne przeprowadzanie doświadczeń w warunkach cyfrowego laboratorium.

Jak VR staje się częścią edukacji wyższej?

VR First to międzynarodowe przedsięwzięcie zachęcające uczelnie do zakładania wyspecjalizowanych przestrzeni edukacyjnych opartych na technologii wirtualnej rzeczywistości. Studenci oraz wykładowcy zyskują dzięki temu dostęp do najnowszych narzędzi, mogąc wykorzystywać je w połączeniu z metodami znanymi ze standardowego nauczania. Takie połączenie sprzyja pracy nad projektami wymagającymi współpracy przedstawicieli różnych dyscyplin.

Z kolei w polskim systemie szkolnictwa Laboratoria Przyszłości wprowadzają nowy sposób myślenia o edukacji – umożliwiają zakup nowoczesnego wyposażenia, w tym rozwiązań VR. Dzięki przyznanemu budżetowi uczniowie korzystają z interaktywnych technologii, rozwijają twórcze podejście do nauki i uczą się funkcjonować w środowisku łączącym klasyczne metody z cyfrowymi narzędziami.

Wdrażanie VR do edukacji

Zastosowanie VR w uczelnianej rzeczywistości często napotyka na trudności związane z kosztami oraz kwestiami technicznymi. Sprzęt do prowadzenia zajęć w tej technologii wiąże się z dużym obciążeniem dla budżetu – potrzebne są nie tylko gogle, ale i modernizacja infrastruktury. W codziennym użytkowaniu pojawiają się problemy utrudniające pracę – choroba symulatorowa studentów czy brak ujednoliconych rozwiązań pozwalających w pełni wykorzystać potencjał VR.

Wiele osób prowadzących zajęcia potrzebuje szkoleniowego wsparcia pozwalającego im swobodnie korzystać z narzędzi VR podczas pracy ze studentami. Bez udziału w odpowiednich kursach trudno oczekiwać, że poprowadzą zajęcia w sposób sprawny i angażujący. Brak odpowiednich umiejętności nie sprzyja wykorzystaniu pełni możliwości, jakie niesie technologia, i może osłabić tempo rozwoju badań.

Podsumowanie

Wirtualna rzeczywistość coraz śmielej wkracza do świata akademickiego, zdobywając uznanie zarówno wśród wykładowców, jak i studentów. Interaktywne środowiska VR pozwalają uczestnikom zajęć na samodzielne eksperymenty, rozwijanie kompetencji poprzez działanie i zanurzanie się w skomplikowanych zjawiskach, które dotąd były poza zasięgiem standardowych metod dydaktycznych. Zamiast biernego przyswajania informacji studenci doświadczają nauki z bliska i uczą się na błędach bez ryzyka rzeczywistych konsekwencji. Wprawdzie pełne wdrożenie tych rozwiązań w uczelnianych programach kształcenia wciąż wiąże się z barierami technologicznymi i organizacyjnymi, jednak tempo, w jakim rozwijają się narzędzia VR, nie pozostawia wątpliwości co do ich wpływu na przyszłość nauczania.

Źródła:

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.
Autor: Joanna Ważny

Szczegóły: Poprawiono: 11 czerwca 2025; Odsłony: 42